Een verwarmingsketel is een component van een centrale verwarmingsinstallatie dat het meest belangrijk is. Dit toestel zorgt immers voor de verwarming van het water dat door het circuit gepompt wordt een woning of van een ander gebouw te kunnen verwarmen. Voor de pompfunctie is de verwarmingsketel eveneens verantwoordelijk net als voor het verhogen van de druk in het gehele verwarmingssysteem. Het water dat zich in het gesloten circuit bevind zal eerst door de verwarmingsketel worden gevoerd en daar door een brander tot op een bepaalde, vooraf ingestelde, temperatuur verwarmd worden. De brandstof van zo’n brander is dikwijls stookolie of aardgas. Daardoor is het noodzakelijk dat de ketel is aangesloten op een rookgasafvoer om zo de verbrandingsgassen af te voeren naar buiten. De keteltemperatuur wordt bij een verwarmingsketel op peil gehouden door een thermostaat.
De laatste jaren hebben de verwarmingsketel een alsmaar hoger rendement gekregen waardoor ze steeds energiezuiniger zijn geworden. Momenteel heeft men daarom de keuze uit de conventionele verwarmingsketels maar ook uit een scala aan Verbeterde Rendement ketels, Hoog Rendement ketels en zelfs Hoog Rendement Elektriciteit ketels.
Met de nieuwste ontwikkeling op het gebied van verwarmingsketels: de zogenaamde HRE-ketel (Hoog Rendement Elektriciteit ketel) kan nog meer energie worden bespaard dan met de reeds zuinige Hoog Rendement ketel omdat met de restwarmte elektriciteit op kan worden gewekt welke gebruikt kan worden voor andere toepassingen in en rondom het huis of het bedrijf. Men kan zelfs in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming van de overheid bij aanschaf van zo’n verwarmingsketel.