Spierkramp ontstaat doordat de zenuwen die de spieren laten samentrekken, op een verkeerde manier reageren en te veel signalen doorsturen om samen te trekken. Soms verschijnen spierkrampen zonder een aanwijsbare oorzaak maar in de meeste gevallen zijn er wel herkenbare oorzaken aanwezig.
Het verschijnsel spierkramp is nog niet volledig duidelijk geworden. Mogelijke oorzaken hiervan zijn: een verstoorde bloedtoevoer dat een tekort aan zuurstof in de spier veroorzaakt zoals onder meer bij het dragen van te strakke kousen. Verder kan een laag glucosegehalte in de spier kunnen leiden tot krampen evenals een tekort aan zout door een zoutarm dieet. Daarnaast kan de elektrolytenbalans verstoord raken doordat men veel vocht verliest ten gevolge van overmatig transpireren. Uitputting (overbelasting) door bijvoorbeeld een slechte conditionele voorbereiding of door vermoeidheid kunnen eveneens spieren gaan verkrampen.
In principe kan men in iedere spier in het lichaam kramp krijgen. Er zijn echter wel spieren waar dergelijke kramp zich eerder zal manifesteren. Het meest komt er dan ook spierkrampen voor in de kuit, de voet, de scheenbeenspieren en in de handen. Bij turnsters willen nog wel eens spierkrampen ontstaan in de tenen. Eveneens in overige spieren kan er kramp voorkomen zoals onder andere in de kaak en zelfs is het mogelijk in de kringspier van de ogen.
Tijdens het optreden van spierkramp voelt de spier hard en gespannen aan en is erg pijnlijk. Bewegen gaat dan moeilijk en er zijn geen bloeduitstortingen of zwellingen te zien. In de regel trekt de kramp weg het oprekken van deze spier.