De reden waarom een hoest op kan treden is heel uiteenlopend. Hoest kan onder andere optreden als gevolg van één of meerdere andere aandoening bijvoorbeeld door een verkoudheid, een virale infectie van de bovenste luchtwegen, het hebben van griep, het optreden van zuurbranden maar ook door aandoeningen zoals astma, bronchitis, COPD, een longontsteking, tuberculose, stoflongen en longkanker. Bij een aantal vormen van aandoeningen aan de luchtwegen, zoals onder andere bij kinkhoest het geval is, zijn er gevallen bekend van mensen die zo veel en hard moeten hoesten dat hun ribben hierdoor werden gebroken, of de borstspieren erdoor scheurden.
Behalve het gevolg van een bepaalde aandoening, kan de oorzaak van prikkelhoest, of een andere vorm van hoesten, te wijten zijn aan een verstopping of door de irritatie van de luchtwegen, dat veroorzaakt wordt door zich verslikken in of het binnenkrijgen van een voorwerp, eten, drinken of rook. Een dergelijke vorm van prikkelhoest zal, nadat men de oorzaak heeft verholpen vrij snel weer verdwijnen. Men kan dus bijvoorbeeld het vertrek verlaten waarin gerookt wordt of ger obstructieve object uit de luchtwegen verwijderen (door te hoesten of door medisch ingrijpen).
In de regel zijn de slijmvliezen van de luchtwegen geïrriteerd waardoor men een hoest prikkel krijgt. De aanwezigheid van slijm kan eveneens een oorzaak zijn van prikkelhoest en deze verdwijnt dan ook weer zodra de luchtwegen van dit slijm zijn ontdaan of op het moment dat men medicatie heeft gebruikt die bedoeld is om de oorzaak van de vervelende prikkelhoest tegen te gaan.