Een heleboel verschillende aandoeningen kunnen leiden tot weer diverse hoestsymptomen en eveneens diverse behandelingen. Het symptoom, de prikkelhoest, zelf kan behandeld worden, dikwijls door middel van een verzachtend middel, of op het moment dat de oorzaak van de prikkelhoest: de achterliggende aandoening bestreden wordt. Bronchitispatiënten kunnen bijvoorbeeld erg gebaat zijn bij ademhalingsoefeningen, en bij longontsteking en tuberculose worden in een groot aantal gevallen met een antibioticakuur behandeld. Daarnaast gebruiken veel mensen die last hebben van een prikkelhoest een hoestdrank die de kachten terug zou moeten dringen maar helaas is de werking van een dergelijke hoestdrank nog niet wetenschappelijk aangetoond.
Hoest kan optreden als gevolg van een andere aandoening (zoals onder andere door griep, verkoudheid, zuurbranden, COPD, bronchitis, astma, tuberculose, longontsteking, stoflongen en longkanker). Behalve het gevolg van een aandoening, kan de oorzaak van hoesten ook worden gezocht in een irritatie of obstructie van de luchtwegen, ten gevolge van een verslikking in, of het binnenkrijgen van voedsel, vocht, een voorwerp of van rook. Vaak zal dan ook door middel van medicatie gebruik en/of het wegnemen van de achterliggende oorzaak van de prikkelhoest deze doen verminderen.
Naast kleine haartjes welke in de keelholte en de neus aanwezig zijn welke het grove vuil uit de lucht vasthouden en de slijmvliezen die dan weer fijnere deeltjes naar boven in de keelholte voeren is de hoest de laatste manier om het vuil uit de luchtwegen naar buiten de keel te kunnen brengen (het hoesten) waarna het slijm door kan worden geslikt of uitkan worden gespuugd.