In tegenstelling tot de mens die voor een groot deel uit vocht bestaat kan voor de rest in de wereld om ons heen een teveel aan vocht veel schade aanrichten. Verschillende materialen en producten zijn mogen maar bepaalde hoeveelheden vocht bevatten om zo functioneel of stabiel te kunnen zijn als wij verwachten. Omdat vocht niet altijd op het oog zichtbaar is zijn er speciale vochtmeters ontwikkeld waarmee men de vochtigheidsgraad kan meten. Een controle met een vochtmeter kan voorkomen dat vocht wordt misbruikt, dat er schade ontstaat aan materialen of dat vocht de gezondheid bedreigd. Het gebruik van een vochtmeter kan echter ook de kwaliteit helpen bepalen van sommige producten uit met name de voedingswaren sector.
Voor al deze verschillende materialen en producten zijn verschillende vochtmeters nodig. De vochtmeters zijn zo ontwikkeld dat men zonder beschadigingen het vochtgehalte kan meten. In de bouw en bij bestaande huizen maakt men veel gebruik van vochtmeters voor hout, beton en cement. In de meeste gevallen komt men hier analoge en digitale vochtmeters tegen die gebruikt worden om bijvoorbeeld de vloeren, daken en houten kozijnen te controleren op vocht. Door teveel vocht kan betonrot ontstaan of bijvoorbeeld schimmel op de muren. Ook voor bijvoorbeeld boten kan men een vochtmeter gebruiken, zelfs voor het meten van glasvezel wanden.
Naast vaste materialen in huis of boot kan men ook vochtmeters gebruiken voor het meten van het vochtgehalte van bijvoorbeeld papier en karton maar ook voor houtsnippers, grassen en ander organisch afval. Belangrijk is het aankopen van de juiste vochtmeter voor de bedoelde taak. Bij sommige vochtmeters heeft men een standaard model bij andere materialen zoals bijvoorbeeld textiel kan men kiezen uit een analoge of digitale vochtmeters voor verschillende materialen, zoals de leer vochtmeter. De meeste vochtmeters hebben een meetpin die in of tussen de materialen wordt gestoken.
Al wat meer bekend bij particulieren zijn vochtmeters die gebruikt worden voor het meten van vocht in voedingswaren. Hoewel deze vochtmeters geschikt zijn voor de meting van bijvoorbeeld de kwaliteit van fruit kennen wij deze vochtmeters vooral omdat ze gebruikt worden om het broeigevaar in hooistapels en schuren te controleren of de hoeveelheid vocht die is toegevoegd aan bijvoorbeeld kip om het gewicht te verzwaren. De vochtmeter wordt hier door de leek dus meer als een controlerende factor gezien. Het meest bekend voor particulier gebruik zijn de hygrometers waarmee de luchtvochtigheid zowel binnen als buiten gemeten kan worden.