Soms doet het ademen zelf pijn en soms helpt ademen bij het opvangen van pijn op andere plaatsen in het lichaam. Iemand die opeens een stekende pijn voelt zal automatisch de adem een paar tellen inhouden. Met het inhouden van de adem wordt de aandacht afgeleid van de pijn, de hersenen ontvangen het pijnsignaal en reageren hierop. Het diep inademen en met korte stootjes uitademen bij pijn kan eventuele pijnen opvangen mede door de extra zuurstof zoals het puffen helpt bij weeën.
Door het diep inhouden bij hevige pijn wordt de toevoer van zuurstof geblokkeerd. Sommige mensen gaan bij pijn kort en snel ademhalen, vaak veroorzaakt deze manier van ademen hyperventilatie. Pijn met ademen wijst vaak op letsel elders in het lichaam, in de meeste gevallen de longen waar de zuivere lucht binnenkomt. Deze pijn is met een andere manier van ademen dan ook niet of nauwelijks op te vangen. In de meeste gevallen zit er een ontsteking die reageert op de frisse koele lucht.
Is de oorzaak van pijn met ademen veroorzaakt door een longaandoening dan zal vooral diep ademen pijn doen en hoesten veroorzaken. Slecht werkende longen kunnen hun werk niet goed doen en dat maakt het ademen pijnlijk. Ook mensen met astma en bronchitis hebben vaak pijn met het ademhalen. De invloed van pijn op het ademhalen is groot maar als het ademhalen zelf pijn doet dan kan men beter zo snel mogelijk contact opnemen met een arts voor een controle van de luchtwegen.