Alle infecties die in direct verband staan met de urinewegen vallen onder de naam urineweginfectie. De inhoud van de urinewegen is steriel en daardoor goed beschermd tegen bacteriën. Door de doorstroming van de urine van de nieren naar de blaas worden eventuele bacteriën uit de ureter weggespoeld. Ook de blaas heeft een beschermend slijmvlies aan de binnenkant dat beschermd tegen micro-organismen. De buis tussen de nieren en de blaas is voorzien van een klep zodat de urine waarin de afvalstoffen zitten niet terug kan naar de nierkelk waarin de voorurine wordt verzameld.
Door zoveel beschermingsmaterialen van het lichaam zelf zou je denken dat er niets mis kan gaan, maar ook dit mechanisme kan uitvallen en hierdoor een nierbekkenontsteking veroorzaken. Ook via de bloedbaan kunnen ontstekingen verspreid worden en in de urinewegen terecht komen zoals niertuberculose. Er kunnen van buitenaf micro-organismen in het lichaam komen en urinewegen veroorzaken. Een infectie aan de urinewegen verstoort het zuivering systeem van het lichaam waardor de gevolgen groot kunnen zijn.
In de meeste gevallen zijn urineweginfecties nogal pijnlijk waardoor ontdekking niet lang duurt. Meestal is er een uitbreiding of pijn uitstraling naar de blaas. Ontstekingen aan de nieren zijn moeilijk te ontdekken omdat de nier zelf maar zelden pijn doet maar voor een arts is de pijn die voelbaar in de urinewegen aanwezig is een goede indicatie. Urineweginfecties kunnen meestal goed behandeld worden met medicijnen. In de meeste gevallen is pijnbestrijding met paracetamol voldoende, is de infectie zwaarder dan wordt hierbij een antibioticakuur voorgeschreven.
Met de urinewegen wordt het hele systeem bedoelt. De ontsteking kan in de diverse onderdelen van het urinestelsel ontstaan en daarbij verschillende oorzaken hebben, ook de behandeling kan anders zijn op de diverse plaatsen. In de nieren wordt een ontsteking slecht waargenomen omdat hier de pijn vaak ontbreekt. Dat is bij de andere onderdelen van het urinestelsel wel anders.
Een blaasontsteking is een van de meer bekendere infecties van het urinewegstelsel. Door de korte plasbuis komt blaasontsteking vaker bij vrouwen dan mannen voor. Een blaasontsteking is erg pijnlijk en kan chronisch worden. Een andere ontsteking die vaker bij vrouwen dan mannen voorkomt is de urinekanaal infectie. Bij mannen soms met pus aan de uitgang en soms niet, zij hebben een drang tot plassen en als dit lukt is het pijnlijk. Bij vrouwen kan de plasbuis wand verdikken en abcessen vormen waardoor er vernauwing optreedt, er kunnen zich fistels vormen en de vrouw heeft pijn bij het plassen. De oorzaak is vaak chlamydia.
Ook bacteriën, parasieten en virussen kunnen deze infectie veroorzaken. Dan is er ook nog de urineleider infectie waarbij men zich echt ziek kan voelen, men heeft pijn in de onderbuik en pijn bij het plassen, het plassen gaat ook moeilijk en koorts. Ook zweten hoort bij het ziektebeeld. Een ontsteking van de urineleider kan afkomstig zijn van een blaasontsteking of ontstaan vanuit de nieren. Door de verstoorde werking kan de afvoer van de urine langer duren waardoor de ontsteking langer kan duren.