Atopisch- of constitutioneel eczeem (soms ook neurodermitis als aangeduid) is een vorm van eczeem welke op iedere leeftijd voor kan komen. Het maakt deel uit van het atopisch syndroom hiertoe worden eveneens astma, rinitis en conjunctivitis gerekend.

Bij een hoog percentage van de patiënten die lijden aan atopisch eczeem ontstaat de aandoening in het eerste jaar na de geboorte. Er zal dan een rode, hevig jeukende, vochtige uitslag van de huid ontstaan met papels, blaasjes, kloofjes, puistjes, korstjes en schilfers. Deze uitslag bevindt zich bij voorkeur in het gelaat en tussen de hoofdharen. Daarbij is het zogeheten narcosekapgebied, dus het gebied rond de neus en de mond, vaak aangedaan in mindere mate. Het eczeem kan zich echter eveneens naar overige delen van het lichaam verspreiden. De aandoening, die ook wel als dauwworm bekend staat, komt bij circa 10 tot 15 procent van de peuters en zuigelingen voor.

Atopisch eczeem kan echter ook op latere in het leven ontstaan. Op latere leeftijd zijn vooral de buigzijden van de ledematen plaatsen waar het eczeem voorkomt. In een heleboel gevallen spreekt men van een erfelijke aanleg voor het ontwikkelen van een overgevoeligheid voor stoffen uit de omgeving. Deze stoffen worden allergenen genoemd, hoewel deze naar de laatste inzichten het eczeem zelf niet beïnvloeden kunnen Verder kunnen niet-allergene prikkels, zoals warmte, een te droge lucht of bepaalde (chemische) stoffen zoals bijvoorbeeld zeep en wol het eczeem op een nadelige manier beïnvloeden. Zelfs een factor als stress heeft een negatieve invloed op deze hinderlijke huidaandoening.